Thuiszorgorganisatie groeit van 7 naar 24 gemeenten tijdens overgang AWBZ – WMO

Van januari 2006 tot juni 2007 was Baye werkzaam als Coördinator Externe Contacten bij een thuiszorgorganisatie. Thuiszorgorganisaties worden geconfronteerd met marktwerking en concurrentie als gevolg van de overgang van dit domein van de AWBZ naar de WMO. Baye was vanuit marketing verantwoordelijk voor het inspelen van de organisatie op de belangen van zakelijke klanten (business to business) en voor de coördinatie, afstemming en coaching van 8 accountmanagers verdeeld over 4 sectoren.

De resultaten van Baye:

• Groei gerealiseerd van 7 naar 24 gemeenten. Groei is gerealiseerd ten tijde van de overgang van monopolist naar vrije markt.
• Projectmanager CRM-systeem: inventarisatie, functioneel ontwerp, bouw, implementatie, introductie en training. Users hebben systeem in gebruik genomen en ruim 120 B-to-B relaties ingevoerd.
• Projectmanager managementrapportage. Accounts, accountmanagers, gerealiseerde omzet per productgroep per account en verkoopkansen inzichtelijk gemaakt en periodiek gerapporteerd.
• Lid projectgroep Europese aanbestedingen.
• Account- en verkoopplan ontwikkeld op basis van PDCA-cyclus. De schematische weergave van doelen en acties in 1 A4-tje.
• Door toepassing PDCA-cyclus voorgesorteerd op HKZ-certificering.
• Klant- en vraaggericht werken voor de zakelijke markt geïntroduceerd.
• Vanuit de folderdistributie de nieuwe folderstructuur bepaald.
• Klantsegmentatie geïntroduceerd en toegepast.

Achtergrond en functie thuiszorg

De thuiszorg biedt zorg en hulp aan mensen die dat nodig hebben. De thuiszorg vervuld een eeuwenoude behoefte van mensen in hun thuisomgeving. Doorgaans betreft het mensen die behoefte hebben aan zorg of hulp door beperkingen veroorzaakt door ouderdom of een geestelijke of lichamelijke handicap.

In 1920 bestaan er 860 kruisverenigingen in Nederland. Zij hebben beschaving en opvoeding als doelstelling en richten zich op o.a. individuele ziekenzorg en kraamverpleging. In toenemende mate worden huishoudens ondersteund die tijdelijk of permanent hun eigen huishouding niet of onvoldoende kunnen uitvoeren. Subsidie van het rijk biedt jonge gezinnen via consultatiebureaus preventieve zuigelingenzorg.

In de jaren 1950 en 1960 is er een enorme diversiteit aan verenigingen en organisaties ontstaan. Hulp en zorg wordt aangeboden door idealen zoals liefdadigheid. In 1977 wordt de Nationale Kruisvereniging opgericht. De zorg krijgt meer structuur en een zakelijker karakter.

Indicatie thuiszorg en CiZ

Als in de jaren 1990 het kruiswerk en de gezinszorg fuseren tot de thuiszorg besluit de overheid dat zij besluit welke zorg vergoed wordt. Niet de instelling biedt zorg aan patiënten die daarom vragen, maar de overheid geeft – afhankelijk van de situatie - een indicatie af voor de zorgvraag van de inwoners. Er ontstaan zo’n 80 Regionale Indicatieorganen (RiIO’s) die per 1 januari 2005 samensmelten tot het Centrum Indicatiestelling Zorg (CiZ). Wettelijk vastgelegde regels en een protocol vormen de basis voor het een indicatieonderzoek en uniformiteit van de indicatie.

De indicatie stelt het type zorg vast, het aantal uren per week en de duur van de indicatie. De 7 functies waaruit kan worden gekozen zijn: huishoudelijke verzorging, persoonlijke verzorging, verpleging, ondersteunende begeleiding, activerende begeleiding, behandeling en verblijf.

Het Zorgkantoor (voor AWBZ), het College van Zorgverzekeringen (voor ziektekosten) en gemeenten kunnen zorgaanbieders toelaten als zij aan gestelde criteria voldoen. Hierdoor neemt specialisatie per functie toe en wordt er meer op functie en zorgvraag geselecteerd dan op doelgroepen zoals gehandicapten of intramurale ouderenzorg. Het scheiden van wonen en zorg is daarmee op papier een feit.

Marktwerking voor Thuiszorg
Op 14 februari 2006 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel WMO goedgekeurd. De Eerste Kamer deed dat op 27 juni 2006. De invoeringsdatum is: 1 januari 2007. Dat is 6 maanden tijd voor het volgende.

De gemeente

Thuiszorgorganisaties zijn tot dat moment gefinancierd vanuit de AWBZ door het zorgkantoor. Er zijn 15 zorgkantoren in Nederland, ongeveer 1 zorgkantoor per provincie. Iedere thuiszorgorganisatie heeft zijn eigen werkgebied en biedt inwoners in haar regio de thuiszorg volgens haar eigen normen en bijbehorende wettelijke eisen. De WMO verschuift de verantwoordelijkheid voor Thuiszorg van het zorgkantoor naar de gemeente. Er zijn ruim 400 gemeenten in Nederland.

Per 1 januari 2007 krijgt iedere Nederlandse gemeente de verantwoordelijkheid over de thuiszorg. Dit vraagt van de gemeente om Europese aanbestedingstrajecten voor het domein thuiszorg te organiseren en af te ronden binnen 6 maanden. Thuiszorg is voor gemeenten op dat moment een nieuw en onbekend aandachtsgebied.

Europese aanbesteding voor een nieuw domein

Hoe maakt een gemeente een keuze voor thuiszorgleveranciers als zij nog niet eerder het belang en de waarde van thuiszorg voor haar inwoners heeft kunnen beoordelen? Dit heeft bij de gemeente grofweg 2 reacties tot gevolg:

1. De gemeente beschouwt het als een flinke uitdaging en neemt de verantwoordelijkheid voor thuiszorg en haar inwoners uiterst serieus. Zij stelt eisen op waaraan potentiële thuiszogrorganisaties moeten voldoen. Deze variant wordt ook wel “Zeeuws” of “Leeuwarder model” genoemd.
2. De gemeente neemt haar nieuwe uitdaging serieus en ziet tevens de risico’s van de open eind financiering. Deze gemeenten laten de marktwerking volledig haar werk doen en kiezen 1-5 aanbieders als thuiszorginstantie. Winnaars hebben de beste punten gehaald.

En zo kan het gebeuren dat thuiszorginstellingen die jarenlang thuiszorg hebben verleend in bepaalde gemeenten, medewerkers die jarenlang een oude man thuis wassen of een vrouw in haar korset helpen plotseling buiten de boot vallen bij niet gunning van de Europeese aanbesteding. Een flinke uitdaging voor bestuurders, directie en management van Thuiszorginstellingen. Het streven naar zoveel mogelijk handen aan het bed komt onder druk te staan als zij in rap tempo zichzelf moeten verkopen.

De gevolgen van de snelle overgang AWBZ - WMO

De gevolgen zijn o.a. dat enkele thuiszorgorganisaties de Europeesche aanbesteding verliezen. Ontslagrondes volgen en cliënten en patiënten worden geconfronteerd met veranderingen.

Tarieven dalen fors en op 3 juli 2007 oordeelt de rechtbank in Groningen dat een Persoon Gebonden Budget (PGB) tarief van 10.87 euro onvoldoende is om geïndiceerde hulp bij het huishouden in te kopen. De rechter oordeelt dat dit tarief op minimaal 15,50 moet worden gesteld. Het betreft een uurtarief zonder voorrijkosten inclusief administratie, automatisering en huisvestingskosten en overhead. Organisatie van zorgondernemers Actiz heeft onderzoek laten uitvoeren naar tarieven. In maart 2009 gaat Thuiszorg Groningen failliet aan het blijven verlenen van zorg tegen tarieven lager dan initiële kosten. Zie ook hier.

Achteraf zijn vragen en antwoorden soms beter te formuleren dan gedurende bepaalde veranderingen. Diverse zorgaanbieders en zorgverleners protesteerden tegen de WMO toen de wet reeds was aangenomen. Zij konden de plotselinge verandering niet zo snel doorgronden en accepteren. 

De WMO bleek uiteindelijk niet zozeer door de inhoud maar door de plotselinge én dubbele verandering een iets te ambitieuze uitdaging. Ten eerste moesten thuiszorgorganisaties zichzelf plotseling verkopen. Het werkgebied van thuiszorginstellingen verandere decennia lang nauwelijks (met uitzondering van overnames). Ten tweede moesten zij zich verkopen aan een nieuwe partij die niet eerder verantwoordelijk was voor thuiszorg. Zo heeft de gemeente een belangrijke verantwoordelijkheid gekregen in de zorgketen.